بسیاری از سنگهای قیمتی هنگامی که استخراج می شوند کیفیت لازم را ندارند. گاهی ممکن است رنگ آنها جذاب نباشد و گاهی هم سطح آنها ترک داشته باشد. نداشتن استقامت، شفافیتومعایب دیگر باعث شده که بشر از دیرباز به فکر بهسازی سنگهای قیمتی با روشهای شیمیایی یا غیر شیمیایی بیافتد.

در این مقاله روشهای بهسازی سنگ فیروزه را بررسی میکنیم .

1-  ساخت فیروزه سنتتیک از پودر فیروزه به روش پرس کردن

در این روش فیروزه های بسیار ریز و غیر قابل تراش نهایتا پودر میشوند و با رنگ مخلوط میشوند. بعد از این باز با رزین اپوکسی شفاف مخلوط و دورن قالب های از پیش تهیه شده ریخته میشوند. این قالب ها اشکال مختلفی دارند، گاه دایره، گاه مستطیل و حتی به فرم یک سنگ. پس از این که مخلوط حاصل، درون قالب ریخته شد با استفاده از پرس تحت فشار قرار میگیرد تا تمامی حباب های آن گرفته شود. پس از سخت شدن، مخلوط قالب ها را باز میکنند. بعد از این، مورد پولیش قرار میگیرد و آماده بازار مصرف میشود.

فیروزه سنتتیک درواقع ساخته ی دست بشر است. سطح بسیار یکنواخت و یک دستی که دراین نوع  فیروزه وجود دارد بسیار غیر طبیعی است.

تشخیص فیروزه اصل و synthetic

با بررسی چشمی و دقت در عواملی مانند یکدست بودن فیروزه، پررنگ بودن، درخشندگی غیر طبیعی تشخیص سنگ فیروزه اصل بسیار روشن و واضح میباشد.

2-  پر کردن شکاف ها و تخلخل های فیروزه

روش پر کردن شکاف ها و خلل و فرج های فیروزه را ژاپنی ها ابداع کردند. به جای ناخالصی ها، میتوان از طلا و پیریت ( یک نوع کانی متشکل از سولفید آهن با ترکیب شیمیایی (FeS2)، رنگ آن زرد مایل به برنجی ) استفاده کرد .

در روشی که ژاپنی ها از آن استفاده میکنند از طلای مذاب برای پرکردن شکاف ها استفاده می شود ولی در روش نقره کوبی و طلاکوبی ابتدا نقش مورد نظر به صورت کاروینگ ( کنده کاری) برروی فیروزه حجاری میشود، بعد با موم مدلسازی شده و مدل مومی با ریخته گری ساخته میشود و سپس در محل کاروینگ شده چسبانده خواهد شد. برای اینکار مهارت های طلاسازی لازم است.

روش دیگر استفاده از ورق های نازک طلا است. ازقدیم در ایران از یک چسب مخصوص استفاده میشد. یکی از معایب این روش کنده شدن چسب مورد استفاده برای چسباندن طلا یا نقره بر روی فیروزه بود ولی امروزه ازچسب های شفاف اپوکسی قوی استفاده میشود که مورد اطمینان هستند.

3-  بهسازی سنگ فیروزه به روش پلیمراسیون

امروزه بهسازی فیروزه به روش پلیمراسیون با استفاده از رزین ها صورت میگیرد. درواقع از هزاران سال پیش بهسازی فیروزه و لاجورد توسط مصریان و ایرانیان باستان با همین روش انجام میشد.این روش عمدتا باعث تخریب رنگ فیروزه میشود زیرا روغن ها فسفات دارند و فیروزه هم خود دارای فسفات آلومینیوم مس میباشد، از این رو رنگ آبی آسمانی فیروزه به رنگ سبز کدر مبدل میگردد.

4-  بهسازی سنگ فیروزه به روش تثبیت سازی

روش کار بسیار شبیه پلیمراسیون است. در روش تثبیت سازی از دو ماده برای ترمیم ترک ها استفاده می شود یکی اپوکسی و پلی استرن و دیگری سدیم سیلیکات .  در این روش با پر کردن ترک ها باعث بهبود کیفیت فیروزه و هم باعث استحکام بیشتر آن میشود.در روش تثبیت با استفاده از سدیم سیلیکات حتما باید از وکیوم استفاده کرد تا مواد دقیقا درزها را پر کنند.

5-  بهسازی به روش فیروزه کوبی 

روشی که امروزه به آن فیروزه کوبی میگوییم در واقع یک روش بهسازی فیروزه های کم ارزش است. در این روش فیروزه های کوچک بهم چسبانده شده و پس از پولیش با اسپری کیلر جلا داده میشوند. فیروزه کوبی برای همه ی گوهر سنگ ها به غیر از الماس قابل اجرا است

برای خرید انگشتر فیروزه و انگشتر عقیق و اطمینان از اصل بودن سنگ آن بهترین کار مشورت با افراد آگاه در این زمینه میباشد .